MARIA KONOPNICKA - ŻYCIE I TWÓRCZOŚĆ
Maria Konopnicka z domu Wasiłowska urodziła się w Suwałkach 23 maja 1842 roku. Matka Scholastyka z domu Turska - zmarła w 1854r. Ojciec - Józef Wasiłowski, z wykształcenia prawnik, sam wychowywał pięcioro dzieci (cztery córki i jeden syn). Wywarł ogromny wpływ na życie pisarki. Jako człowiek światły i oczytany, rozbudził w pisarce wrażliwość poetycką, uczucia patriotyczne i szczególną wrażliwość na nierówności społeczne. Dzieciństwo i młodość spędziła w Kaliszu.Przez rok uczyła się na pensji sióstr sakramentek w Warszawie (1855-56). Tam poznała Elizę Pawłowską, późniejszą Orzeszkową. Przez całe życie dokształcała się we własnym zakresie. W 1862 roku wyszła za mąż za ziemianina Jarosława Konopnickiego (32l). Zamieszkali w majątku ziemskim Bronów pod Łęczycą. Jarosław był dzierżawcą tego majątku. To był szczęśliwy dla Marii czas. W 1863r. wybuchło powstanie (styczniowe). Za pomoc powstańcom groziły im represje. Konopniccy musieli wyjechać za granicę do Drezna. Po powrocie do kraju w 1864 roku majątek w Bronowie zbankrutował. Zamieszkali w dzierżawionym folwarczku w Gusinie pod Turkiem. Ale i tutaj zagrażała im ruina.
Jako trzydziestoletnia kobieta podjęła trud pisarski. Zadebiutowała wierszem "W zimowy poranek" wydanym w piśmie "Kaliszanin" w 1870 roku. Właściwy rozgłos przyniósł jej cykl "W górach", opublikowany w "Tygodniku ilustrowanym". W 1877 przeniosła się z dziećmi do Warszawy, gdzie przy ul. Piekarskiej mieszkała do 1890 roku. Utrzymywała się z publikacji i udzielania lekcji. Nie było jej łatwo samej zadbać o wychowanie i wykształcenie sześciorga dzieci (synowie - Tadeusz i Jan (rolnicy),Stanisław (wysłany na praktykę handlową do Rosji), córki - Zofia i Helena (udzielały korepetycji), Laura (aktorka) .W latach 1884 - 1886 Maria redagowała pismo dla kobiet "Świt". Próbowała zradykalizować jego program. Wywołało to sprzeciw opinii zachowawczej i cenzury. Wyszły trzy serie "Poezji" (1881, 1883, 1887). Wśród nich były słynne "Obrazki" - (m. in. wiersze: "Na fujarce", "Z łąk i pól", "Łzy i pieśni", "Po rosie"), pełne pochwały wolności i sprzeciwu wobec zła. Krytykowała w nich rzeczywistość.
Od 1878 roku uczestniczyła w konspiracyjnych i jawnych akcjach społecznych jak; jak opieka nad więźniami politycznymi i kryminalnymi, w działalności Czytelni dla Kobiet, w Kole Oświaty Ludowej.
Od 14 lutego 1890r. wyjechała z Warszawy ze względu na chorobę córki Heleny. Przebywała Maria w kilku krajach Europy Zachodniej. Wyjazd do Austrii i Włoch (1882r.) zaowocował "Wrażeniami z podróży". W czasie pobytu poza granicami kraju, między innymi w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Włoszech, Francji, utrzymywała kontakt z ojczyzną. Współpracowała z prasą krajową, wydawnictwami, zrzeszeniami polskimi na obczyźnie, organizacjami społecznymi trzech zaborów, jak np. Macierzą Szkolną, komitetami pomocy dla wywłaszczonej ludności Górnego Śląska i Wielkopolski. Współorganizowała międzynarodowy protest przeciwko prześladowaniu dzieci polskich we Wrześni (1901 - 1902) i ustawom wywłaszczeniowym.
W 1902 roku w Krakowie i Lwowie odbyły się obchody 25 - lecia pracy literackiej Konopnickiej. W dniu 8 września 1903 roku otrzymała w darze od narodu dworek w Żarnowcu koło Krosna (na Podkarpaciu). W latach 1905 - 1907 przebywała w Warszawie, gdzie organizowała pomoc dla uwięzionych przez władze carskie i ich rodzin.
Zmarła 8 października 1910 roku we Lwowie, gdzie wyjechała do sanatorium dla poratowania schorowanego serca. Została pochowana na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.
Pisała pod różnymi pseudonimami: Jan Sawa, Marko, Jan Waręż, Piotr Surma. Była poetką, nowelistką, powieściopisarką. Pierwszy okres twórczości nadał Marii Konopnickiej pozycję poetki. Od początku poruszała ważne kwestie społeczne i polityczne. Była przedstawicielem nurtu pozytywistycznego. We wszystkich utworach wyrażała miłość do ziemi ojczystej, do pól, łąk i lasów. Kochała swą ojczyznę, piękno przyrody rodzinnego kraju. Miała czułe serce na niedolę ludzi. Buntowała się przeciwko ludzkiej krzywdzie i niesprawiedliwości. Wyrażały to nowele: "Nasza szkapa", "Miłosierdzie Gminy", "Obrazki więzienne", "Mendel Gdański". Ta ostatnia stała się głosem w dyskusji w sprawie rozpoczynających się pogromów Żydów. W swych utworach takich jak, "W piwnicznej izbie", "Wolny najmita", "Jaś nie doczekał" opisywała prawdziwy i bolesny dla niej obraz życia w nędzy. Stworzyła obrazy z życia na poddaszach i w suterenach, pełne prawdy, przepojone miłością i współczuciem dla ludzi biednych i pokrzywdzonych. Nie zapomniała też o dzieciach, pisząc dla nich wiersze i opowieści. Opowieść "O krasnoludkach i sierotce Marysi" (pierwsze wydanie w 1895r.) została przetłumaczona na język rosyjski, angielski, francuski, czeski i estoński. Wiersze "Na jagody"(1903) czy "O Janku Wędrowniczku" (1893) dziś też są obecne wśród najmłodszych czytelników. Jej wiersz patriotyczny "Rota" do dziś towarzyszy Polakom w ważnych wydarzeniach narodowych.
Motywem przewodnim w twórczości Konopnickiej były słowa Stefana Żeromskiego "Człowiek jest to rzecz święta, której nikomu krzywdzić nie wolno".
W 1958 roku powołano Towarzystwo im. Marii Konopnickiej, które czuwa nad ochroną pamiątek po poetce, nowelistce, powieściopisarce.
